Postupak naplate dugovanja-izvršenje
Postupak naplate dugovanja-izvršenje
U slučaju da izdata faktura nije plaćena, da se druga ugovorna strana ne pridržava ugovorenog, da strana koja je izgubila u sporu odbija da uplati iznos koji je potrebno, kao i u mnogim drugim slučajevima odbijanja dobrvoljnog ispunjenja obaveze, poveriocu peostaje mogućnost pokretanja sudskog izvršnog postupka ukoliko želi da namiri svoje potraživanje kroz prinudno izvršenje, odnono korz prinudnu naplatu.
Kojim propisom je regulisana mogućnost prinudnog izvršenja obaveze?
Izvršni postupak je regulisan Zakonom o izvršenju i obezbeđenju. Sud je nadležan da rešenjem odredi izvšenje (a u pojedinim slučajevima i izvršitelj). Sa sruge strane javni izvršitelj ili sud imaju obavezu da sprovedu prinudnu naplatu.
Ovo je strogo formalan postupak u kom stranke moraju biti jasno određene, kao i predmet izvršenja. Učesnici postupka mogu biti i treća lica koja tvrde da imaju neko pravo na predmetu izvršenja sa ciljem da se taj predmet izuzme iz izvršnog postupka.
Izvršni postupak na osnovu izvršne isprave i na osnovu verodostojne isprave
Zakon reguliše izvršni postupak na osnovu izvršne isprave i na osnovu verodostojne isprave, kao i poseban postupak koji postoji radi namirenja potraživanja na osnovu komunalnih i sličnih usluga.
Šta su to izvršne isprave?
Da bi se sproveo postupak izvršenja traži se postojanje izvršne isprave tj. pojedinačnog pravnog akta kojim je utvrđeno postojanje potraživanja i to pojedinačni pravni akti sudova i drugih državnih organa, a to su najčešće upraksi upravo sudske odluke.
Izvršne isprave su:
1) izvršna sudska odluka i sudsko poravnanje koji glase na davanje, činjenje, nečinjenje ili trpljenje;
2) izvršna odluka doneta u prekršajnom ili upravnom postupku i upravno poravnanje koji glase na novčanu obavezu ako posebnim zakonom nije drukčije određeno;
3) izvod iz Registra zaloge i izvod iz Registra finansijskog lizinga;
4) ugovor o hipoteci i založna izjava;
5) plan reorganizacije u stečajnom postupku čije je usvajanje rešenjem potvrdio sud;
6) javnobeležničke isprave koje imaju snagu izvršne isprave;
7) sporazum o rešavanju spora putem posredovanja, koji ispunjava uslove određene zakonom kojim se uređuje posredovanje u rešavanju sporova;
7a) odluka Ustavnog suda kojom je usvojen zahtev podnosioca ustavne žalbe za naknadu štete;
8) druga isprava koja je bilo kojim zakonom određena kao izvršna isprava.
Važno je napomenuti da su ugovor o hipoteci i založna izjava izvršne isprave ako su zaključeni, odnosno dati u formi koju određuje zakon kojim se uređuje hipoteka, ako sadrže odredbe koje on predviđa i ako su upisani u katastar nepokretnosti kao izvršna vansudska hipoteka.
Izvršna isprava postaje izvršna nakon pravnosnažnosti (nemogućnosti da se napada dalje redovnim pravnim lekovima) i kada protekne rok za dobrovoljno izvršenje (tzv. paricioni rok) koji je u njoj naveden. Drugi uslov predstavlja klauzula o izvršnosti koju na izvršnu ispravu stavlja sud i ona predstavlja službenu potvrdu da je izvršna isprava stekla svojstvo izvršnosti.
Šta predstavlja verodostojne isprave?
Verodostojne isprave su:
1) menica i ček domaćeg ili stranog lica, sa protestom ako je potreban za zasnivanje potraživanja;
2) izvod iz Centralnog registra hartija od vrednosti o stanju na računu zakonitog imaoca obveznica ili instrumenta tržišta novca (trezorski, blagajnički i komercijalni zapisi) i odluka o njihovom izdavanju;
3) račun domaćeg ili stranog lica, sa otpremnicom ili drugim pismenim dokazom o tome da je izvršni dužnik obavešten o njegovoj obavezi;
4) izvod iz poslovnih knjiga o izvršenim komunalnim ili srodnim uslugama;
5) obračun ili izvod iz poslovnih knjiga za potraživanje takse za javni medijski servis;
6) javna isprava koja stvara izvršivu novčanu obavezu;
7) bankarska garancija;
8) akreditiv;
9) overena izjava izvršnog dužnika kojom ovlašćuje banku da s njegovog računa prenese novčana sredstava na račun izvršnog poverioca;
10) obračun kamate sa dokazom o osnovu dospelosti i visini potraživanja;
11) privremena ili okončana situacija o izvršenim građevinskim radovima;
12) obračun o nagradi i naknadi troškova advokata.
Verodostojna isprava podobna je da se na osnovu nje donese rešenje o izvršenju na osnovu verodostojne isprave ako sadrži podatke o izvršnom poveriocu i izvršnom dužniku i predmet, vrstu, obim i dospelost obaveze izvršnog dužnika. Ako dospelost obaveze ne može da se utvrdi iz verodostojne isprave, izvršni poverilac dužan je da uz verodostojnu ispravu priloži pismeni dokaz da je izvršnom dužniku ostavio naknadni rok da ispuni obavezu.
Sprovođenje izvršenja
Izvršenje počinje da se sprovodi donošenjem rešenja o izvršenju, a pre njegove pravnosnažnosti. Sprovodi se uvek u granicama koje su određene rešenjem o izvršenju.
Sredstva izvršenja radi namirenja novčanog potraživanja jesu: prodaja nepokretnosti izvršnog dužnika, prodaja pokretnih stvari izvršnog dužnika, zajednička prodaja nepokretnosti i pokretnih stvari, prenos novčanog potraživanja izvršnog dužnika, prenos zarade izvršnog dužnika, prenos novčanih sredstava s računa izvršnog dužnika kod banke, prenos sredstava sa štednog uloga ili tekućeg računa izvršnog dužnika, prodaja finansijskih instrumenata izvršnog dužnika, prodaja udela izvršnog dužnika u privrednim subjektima i prenos potraživanja izvršnog dužnika da mu se predaju ili isporuče pokretne stvari ili preda nepokretnost i unovčenje drugih imovinskih prava izvršnog dužnika.
Sredstva izvršenja radi ostvarivanja nenovčanog potraživanja jesu: predaja pokretnih stvari izvršnog dužnika, ispražnjenje i predaja nepokretnosti izvršnog dužnika, činjenje, nečinjenje ili trpljenje izvršnog dužnika, predaja deteta i izvršenje drugih odluka u vezi s porodičnim odnosima, vraćanje zaposlenog na rad, deoba suvlasničke stvari i izdejstvovanje izjave volje.
Javni izvršitelj dužan je da izvršne radnje, posebno pretraživanje stana i poslovne ili druge prostorije izvršnog dužnika ili odeće koju on nosi preduzme s dužnom pažnjom prema ličnosti izvršnog dužnika i članovima njegovog domaćinstva. Izvršnim radnjama (popisu i proceni pokretnih stvari i sl.) u stanu izvršnog dužnika kojima ne prisustvuje izvršni dužnik, njegov zakonski zastupnik, punomoćnik ili odrasli član njegovog domaćinstva, obavezno prisustvuju dva punoletna lica kao svedoci. Javni izvršitelj može da otvori zaključanu prostoriju samo u prisustvu dva punoletna lica kao svedoka, ako izvršni dužnik nije prisutan ili neće da je otvori. Lica koja službeno prisustvuju izvršnoj radnji ne mogu biti svedoci njenog preduzimanja. Javni izvršitelj može da odluči da se radnja sprovođenja izvršenja tonski ili optički snima. Tonski, odnosno optički snimak je sastavni deo zapisnika o preduzetoj radnji.
Izvršenje novčanog potraživanja na nepokretnosti sprovodi se upisom zabeležbe rešenja o izvršenju u katastar nepokretnosti, procenom vrednosti nepokretnosti, prodajom nepokretnosti i namirenjem izvršnog poverioca iz prodajne cene.
Sva dodatna pitanja u vezi sa postupkom prinudne naplate moguće je upiti našem pravnom timu na e-mail adresu: office@mlaw.rs ili putem naše kontakt forme.